του Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Κατά κοινή ομολογία, διαχρονικό σημείο συνάντησης και αναφοράς εχθρών και φίλων της πίστεως, θρησκευόμενων και πνευματικά αδιάφορων ανθρώπων, αποτελεί η εξαίρετη παραβολή του ‘ασώτου υιού’ (ή καλύτερα του ‘Σπλαχνικού Πατέρα’), μπροστά στην οποία οι πάντες προβληματίζονται και στέκονται με δέος και σεβασμό.

Η παγκοσμίως γνωστή αυτή παραβολή του Κυρίου, που συνοψίζει όλο το νόημα της Αγίας Γραφής, επισημαίνει την ανεξάντλητη αγάπη του Θεού Πατέρα, ο οποίος ασταμάτητα περιμένει την επιστροφή των πλανεμένων παιδιών Του στην γεμάτη στοργή και γαλήνη πατρική Του αγκαλιά. Κυρίως όμως προτρέπει στην ασύγκριτα μεγάλη αρετή της μετανοίας, την οποία σε όλη την επίγεια ζωή Του ο Θεάνθρωπος Ιησούς δεν έπαυε να κηρύσσει («μετανοείτε, ήγγικεν η βασιλεία των ουρανών», Ματθ. 3,2) και χωρίς την οποία ουδείς δύναται να διανύσει το «κατώφλι του σπιτιού Του (την Εκκλησία)» (παραπομπή: 1).  

Η Ψυχολογία του Βάθους παραδέχεται την μεγάλη αξία της μετανοίας ή «συνειδητοποίησης των ψυχικών τραυμάτων του παρελθόντος βίου», όπως την ονομάζει η ψυχοθεραπευτική μέθοδος, γεγονός το οποίο, πρωτοπόρος 2.000 χρόνια τώρα, διακηρύσσει ο Χριστιανισμός, δείχνοντας και το δρόμο για μια υγιή αυτοθεώρηση του ανθρώπου, με τη φράση «εις εαυτόν ελθών» της συγκεκριμένης παραβολής: «Τότε συνήλθε εις τον εαυτόν του και είπε.. Θα σηκωθώ και θα πάω εις τον πατέρα μου…» (Λουκ. 15,17) (2).

«Σ’ αυτήν εδώ τη ζωή», μας υπενθυμίζει ο άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης, «αμαρτάνουμε συνεχώς…. Στην άλλη ζωή, όμως, οι αμαρτίες μας θα ελεγχθούν ενώπιον όλου του κόσμου. Ενθυμούμενοι αυτή τη φοβερή Κρίσι, ας ταπεινωθούμε εδώ, ας μετανοήσουμε, ας  διορθωθούμε» (3), γιατί «όπως η αμαρτία είναι ο θάνατος της ψυχής, έτσι η μετάνοια είναι ανάστασίς της» (4).

Η μετάνοια συνδέεται με το μυστήριο της Εξομολόγησης, όπως ακριβώς ο μετανοημένος πλέον άσωτος, πέφτοντας στην αγκαλιά του πατέρα του, εξομολογήθηκε το παράπτωμά του ζητώντας συγνώμη: «Πάτερα, αμάρτησα κατά του Ουρανού και ενώπιόν σου, και δεν είμαι πλέον άξιος να ονομάζομαι υιός σου» (Λουκ. 15,21). Πολύ ωραία, στο σημείο αυτό, ο αείμνηστος ιεροκήρυκας Κων/νος Καλλίνικος γράφει: «Εάν το βάπτισμα είναι το πλοίον της σωτηρίας, ο επί του οποίου επιβαίνων κατευθύνεται προς τον ουράνιο λιμένα, η εξομολόγησις είναι η σωστική σανίς, εφ’ ης κινδυνεύων διασώζεται ο της παλιγγενεσίας ναυαγός» (5).

«Όπως λοιπόν για τα χαλασμένα μηχανήματα υπάρχουν τα συνεργεία και για τις αρρώστιες μας ιατρεία, για τη διόρθωση του κακού εαυτού μας η Εκκλησία έχει την εξομολόγηση» (6). Άλλωστε, η χαρά των αγγέλων και των αγίων δεν είναι άλλη από το γυρισμό των αμαρτωλών στο δρόμο του Θεού. «Σας λέγω ότι έτσι γίνεται χαρά εις τον Ουρανό για έναν αμαρτωλό που μετανοεί, παρά για ενενήντα εννέα δικαίους, που δεν έχουν ανάγκη από μετάνοια» (Λουκ. 15,7).

Τα χαρμόσυνα αυτά λόγια έχοντας συνεχώς μέσα στην καρδιά του, ο μεγάλος ποιητής και θαυμάσιος Πατέρας της Εκκλησίας, Γρηγόριος ο Θεολόγος, κράζει προς τον ανεξίκακο Χριστό: «Αν σε πρόδωσα σε στιγμές ζάλης, είθε και πάλι ν’ ανορθωθώ» (7).

«Αν θέλεις να σωθείς», μας λέγει ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, «πρέπει να έχεις την καρδιά σου πάντα έτοιμη για μετάνοια και συντριβή». Μόνο έτσι «μπορείς εύκολα και με ασφάλεια να περάσεις από τις τεχνητές παγίδες του διαβόλου, του οποίου όλη η φροντίδα έγκειται στο να ταράζει το ανθρώπινο πνεύμα και, μέσα στην ταραχή αυτή, να σπείρει τα ζιζάνιά» του (8).

Αναλογιζόμενοι, τέλος, τα Χρυσοστομικά λόγια: «το πέλαγος, ακόμη και αν είναι μεγάλο, έχει όριο που μετριέται, ενώ η φιλανθρωπία του Θεού είναι απεριόριστη» (9), ας προστρέχουμε συχνότερα όλοι στο πνευματικό λουτρό της Χάριτος της ιεράς Εξομολόγησης, γιατί «Το φάρμακο για τη σωτηρία είναι μονάχα ένα: τα δάκρυα τα δικά μας και του Χριστού το Αίμα» (10).

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

«Ο Θεός είναι Πατέρας», εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1989, σελ. 143

«Εγχειρίδιον Ποιμαντικής Ψυχολογίας», Ιω. Κορναράκη, τ. Α΄, σελ. 175

«Η εν Χριστώ ζωή μου», Αγίου Ιωάννη της Κροστάνδης, εκδ. Αστήρ, Αθ. 1979, σελ. 72

«Ιωάννης της Κροστάνδης», αρχιμ. Τιμοθέου, Μονή Παρακλήτου, σελ. 229

«Ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ», Κων/νου Καλλινίκου, εκδ. ‘Κασσάνδρα Μ. Γρηγόρη’, Αθ. 1969, σελ. 435

«Ο όμορφος κόσμος του Θεού», Αποστολικής Διακονίας, σελ. 134

«Ικεσία ενός Αγίου», Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου, Αθ. 1970, σελ. 197

«Φιλοκαλία Ρώσων Νηπτικών», Πέτρου Μπότση, σελ. 76

49, 337

«Τα παιδιά στο Χριστό», αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη, Α΄ σειρά, Αθ. 1985, σελ. 172