του κ. Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ 15
Νοέμβριος   2005

ΤΟ ΞΥΠΝΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΝΗΨΗ

“Σκέψου πως γεννήθηκες στην οργάνωση της «Σκοπιάς» των Μαρτύρων του Ιεχωβά, και μεγάλωσες και γαλουχήθηκες με τις παροτρύνσεις της. Την εμπιστευόσουν, και πίστευες ότι ήταν η οργάνωση του Θεού στη γη. Ήσουν πρόθυμος να πεθάνεις για να μην στερηθείς ένα τεύχος της «Σκοπιάς», ή για να διαδόσεις σε κάποιον συνάνθρωπό σου αυτό που νόμιζες ως «σωτήριο άγγελμα». Σκέψου πως φυλακίστηκες για «ακεραιότητα» ή για «ουδετερότητα», και πως στο διάβα της ζωής σου υπέστης κάθε λογής ύβρη και εξευτελισμό γι’ αυτό που πίστευες ως αλήθεια. Η οργάνωση, σου είχε πει ότι οφείλεις ν’ ακολουθείς την αλήθεια με κάθε κόστος, όποια κι αν είναι, να είσαι πρόθυμος να αρνηθείς ακόμα και τους γονείς σου ή τη γυναίκα σου για την αλήθεια. Και κάποτε, ανακαλύπτεις κάτι τρομερό! Αυτό που πίστευες ως αλήθεια, ξαφνικά αποδεικνύεται μια πλάνη! Αντιλαμβάνεσαι ότι κάπου υπάρχει κάποιο σφάλμα.

  Όμως εμπιστεύεσαι την οργάνωση, και λές: «Θα τους το πω και οι αδελφοί θα το διορθώσουν, γιατί είναι ευθείς απέναντι στο Θεό και την αλήθεια». Και το λες στους «πρεσβυτέρους». Και τότε με έκπληξη ανακαλύπτεις ότι δεν τους ενδιαφέρει η αλήθεια! Αντί να σπεύσουν να ενημερώσουν την ηγεσία της οργάνωσης, σου λένε: «Δεν είναι δική σου δουλειά να ψάχνεις. Αυτή είναι δουλειά του “Κυβερνώντος Σώματος”. Εσύ να πιστεύεις και να μην ερευνάς!». Αυτό που κατηγορούσες τους άλλους, ξαφνικά το βλέπεις στη θρησκεία όπου μεγάλωσες και στην οποίαν εμπιστεύτηκες. Και τότε ξαφνικά ανακαλύπτεις, ότι αυτό που βρήκες, το γνωρίζει και η οργάνωση, όμως το κρύβει! Και εν γνώσει της, συνεχίζει να κηρύττει κάποιο ψεύδος στο όνομα του Θεού. Αποκόπτει μάλιστα όποιους το ανακαλύπτουν. Και είναι η στιγμή που πρέπει να πάρεις τις δικές σου αποφάσεις. Είναι η στιγμή που πρέπει να κάνεις εσύ αυτό που κήρυττες τόσα χρόνια στους άλλους: Να εγκαταλείψεις το ψέμα και την υποκρισία.

Πώς θα αισθανόσουν φίλε μου; Έχασες ποτέ σε μια στιγμή όλους τους φίλους σου; Έχασες ποτέ σε μια στιγμή όλους σου τους συγγενείς; Βρέθηκες ποτέ χωρίς δουλειά, επειδή έφυγες από την οργάνωση; Ένιωσες ποτέ την αγωνία μιας τέτοιας κατάστασης;  Ένιωσες ποτέ να κολυμπάς μόνος σε έναν ωκεανό θρησκευτικού χάους; Μια τέτοια ΑΛΗΘΙΝΗ ιστορία θα διαβάσουν οι αναγνώστες στο βιβλίο αυτό που παρουσιάζουμε και συνιστούμε ανεπιφύλακτα. Είναι ένας οδηγός για όσους βρίσκονται ή θα βρεθούν σε μια τέτοια θύελλα της ζωής” (κείμενο του βιβλίου).

Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο Νικόλαος Μαυρομάγουλος. “Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964 από γονείς «μάρτυρες του Ιεχωβά». Μεγαλώνοντας ακολούθησε τη θρησκεία των γονέων του, και σε εφηβική ηλικία «βαπτίστηκε» στην οργάνωση αυτή. Τελείωσε το τετρατάξιο Νυχτερινό Τεχνικό Λύκειο το 1983, και την ίδια χρονιά κλήθηκε στο στρατό και φυλακίστηκε ως αντιρρησίας συνείδησης. Το 1985 αποφυλακίστηκε και παντρεύτηκε. Σύντομα ανέλαβε στην οργάνωση της «Σκοπιάς» καθήκοντα «διακόνου», ενώ σε τακτά διαστήματα υπηρετούσε τη «Σκοπιά» ως «σκαπανέας». Γύρω στο 1987 άρχισε να αντιλαμβάνεται τα δογματικά προβλήματα που παρουσίαζε η λατρεία της «Σκοπιάς», και οι μελέτες του τον έφεραν αργότερα σε σύγκρουση με την οργάνωση. Παραιτήθηκε από «διάκονος» της «Σκοπιάς», και στις αρχές του 1989 αποκόπηκε από την οργάνωση με την κατηγορία της «αποστασίας». Απογοητευμένος από τις θρησκείες που είχε γνωρίσει, σύντομα δημιούργησε τη δική του ανερχόμενη θρησκεία, με άλλα απογοητευμένα μέλη διαφόρων θρησκειών. Ώσπου μετά από δύο χρόνια μελέτης της ομάδας αυτής, αντιλήφθηκε ότι οι μελέτες του τον οδηγούσαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Σε αυτό συνέβαλλε η γνωριμιά του με τον Αγάπιο Ματσαγκούρα (+2003), ο οποίος υπήρξε από τότε ο δάσκαλός του και ανάδοχός του προς την Εκκλησία του Χριστού. Βαπτίστηκε ορθόδοξος το 1992. Σήμερα εργάζεται σε ιδιωτική επιχείρηση και είναι συγγραφικό μέλος της Ορθόδοξης Ομάδας Δογματικής Έρευνας και του διαδικτυακού Παρατηρητή της «Σκοπιάς»” (κείμενο του βιβλίου). 

ΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΕΣ ΤΩΝ «ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ»

Ο Νικόλαος Μαυρομάγουλος ήταν πάντα ανοικτός προς την αλήθεια, απ’ όπου κι αν εκείνη προερχόταν, κι αυτό τελικά του άνοιξε τα μάτια όταν έφτασε η ώρα της κριτικής αμφισβήτησης. Διαβάζοντας κάποτε ένα ορθόδοξο απολογητικό βιβλίο, δεν κατάφερε, όσα χωρία της Γραφής κι αν είχαν έτοιμα προς κατανάλωση οι μάρτυρες του Ιεχωβά, να απορρίψει ένα εδάφιο που αναφερόταν σ’ αυτό. Το Β’ Κορινθίους 6, 6-7. Εκεί ο απόστολος Παύλος αναφέρει τα εξής: «εν καθαρότητι, εν γνώσει, εν μακροθυμία, εν χρηστότητι, εν Πνεύματι Αγίω, εν αγάπη ανυποκρίτω, εν λόγω αληθείας, εν δυνάμει Θεού….». Αν το Άγιο Πνεύμα ήταν η δύναμη του Θεού, όπως πιστεύουν οι μάρτυρες του Ιεχωβά, και όχι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, όπως πιστεύει η Ορθόδοξη Εκκλησία, τότε δεν θα ήταν γραμμένο έτσι το εδάφιο! Διότι αναφέρει χώρια το Άγιο Πνεύμα και χώρια τη δύναμη του Θεού! Έτσι φύλαξε στη σκέψη του το εδάφιο αυτό περιμένοντας την ημέρα που ο Θεός θα του έδινε ικανοποιητική απάντηση. 

Σε τέτοια θρησκευτική ένταση εισήλθε ακόμη, όταν συνειδητοποίησε ότι ο Υιός του Θεού δεν ήταν κατώτερος δημιουργημένος Θεός, σύμφωνα με τα πιστεύω της «Σκοπιάς», αλλά Θεός ομοούσιος με τον Πατέρα. Αφορμή δόθηκε όταν διάβασε προσεκτικά το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όπου στην παράγραφο 1,3 διδάσκει για τον Χριστό ότι: «πάντα δι’ αυτού έγιναν, και χωρίς αυτού, δεν έγινεν ουδέ εν το οποίον έγινεν». Συγκλονισμένος έκανε την σκέψη πως αν ο Ιησούς Χριστός είναι ο δημιουργός και του χρόνου, αυτό σημαίνει ότι δεν έχει αρχή. Πώς όμως δεν έχει αρχή, αφού αναφέρεται ως Υιός του Θεού; Αργότερα η ορθόδοξη θεολογία τον βοήθησε να αντιληφθεί ότι ο Υιός του Θεού έχει την αρχή του από τον Πατέρα, μόνο ως προς την αιτία και όχι ως προς την ουσία, ενώ το χωρίο που οι μάρτυρες του Ιεχωβά προσάπτουν ότι ο Χριστός ήταν «η αρχή της κτίσεως του Θεού» σημαίνει όχι ότι ο θεάνθρωπος υπήρξε το πρώτο κτίσμα του Θεού, αλλά ότι είναι ο εξουσιαστής και άρχοντας της δημιουργίας.    

Μετά από μακροχρόνια έρευνα σε ιστορικές και αγιογραφικές πηγές, που συνέπιπτε με έρευνες άλλων «αποστατών» από την οργάνωση και που είχαν πλησιάσει την αλήθεια, ο Νικόλαος Μαυρομάγουλος κατέληξε στο συμπέρασμα  ότι η ερήμωση της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους έγινε όχι το 607 π.Χ. που ισχυριζόταν η οργάνωση - και που σ’ αυτήν την ημερομηνία στήριζε όλα της τα δόγματα, και αυτό μάλιστα  της δευτέρας Παρουσίας το 1914, όπως διέδιδε και έγραφε- αλλά το 587 π.Χ. Όταν ανακοίνωσε στην γυναίκα του ότι το χιλιαστικό δόγμα του 1914 ήταν λάθος, εκείνη κοκκίνισε, αγρίεψε, τα μάτια της γυάλισαν κι άρχισε να ουρλιάζει: «Είσαι αποστάτης. Θα το πω στους πρεσβυτέρους», και άλλα πολλά. Ήταν σαν τον οδηγό, που δεν κοιτά τον χάρτη, από φόβο μήπως έχει πάρει λάθος δρόμο! Όταν μίλησε με πολλούς «αδελφούς» της οργάνωσης και αποκάλυψε το αποτέλεσμα της έρευνάς του, κανείς δεν κάθησε να τον ακούσει, διότι όλοι οι μάρτυρες “ήταν υποχρεωμένοι να  πιστεύουν στο 1914 χωρίς αποδείξεις, επειδή το έλεγε η οργάνωση και αντιστρόφως, ο ισχυρισμός της οργάνωσης ότι ήταν η «οργάνωση του Θεού» στηριζόταν στο 1914!!” Η αλήθεια θυσιαζόταν χάριν της ενότητας. Ο Χριστός όμως έχει ήδη γίνει βασιλιάς επί της Εκκλησίας Του και επί των εθνών ήδη από το 33 μ.Χ. και όχι από το 1914, όπως πιστεύει η «Σκοπιά». Διότι η Αποκάλυψη πράγματι αποκαλύπτει: «Και όστις νικά….θέλω δώσει εις αυτόν εξουσίαν επί των εθνών. Και θέλει ποιμάνει αυτούς εν ράβδω σιδηρά…καθώς και εγώ έλαβον παρά του Πατρός μου» (2,26-27). Οι ηγέτες της οργάνωσης ήταν έτοιμοι να του κλείσουν το στόμα, πάση θυσία. Η οργάνωση δεν ήταν διατεθειμένη να πει την αλήθεια. Ο Ν. Μαυρομάγουλος ήταν αποφασισμένος όμως να μείνει στην αλήθεια, αν και η γυναίκα του τον κατηγορούσε με τυφλό φανατισμό και η πεθερά του τον είχε προειδοποιήσει πως αν τον αποκόψουν θα έπρεπε να τον διώξει από την δουλειά. Μετά από έναν κυκεώνα διαβουλεύσεων και πονηρών ενεργειών διαφόρων παραγόντων της «Σκοπιάς» εναντίον του, ο Νικόλαος Μαυρομάγουλος εξήγησε σε πολλούς κρυφά αμαρτάνοντες «μάρτυρες», τους οποίους συμβούλευε και ωθούσε προς τον αγώνα απαλλαγής από την ηθική κατάπτωση, ότι ο Θεός δεν θα αφάνιζε την ύπαρξή τους τελειωτικά μετά την Δευτέρα του παρουσία –η «Σκοπιά» πιστεύει πως υπάρχει είτε αιώνια ζωή για τους πιστούς της οργάνωσής της, είτε αιώνιος αφανισμός για τους έξω κοσμικούς στον ‘Αρμαγεδδώνα’- αλλά ότι η αιωνιότητα ισχύει για όλους, αφού σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού «άλλοι θα δαρθούν πολύ και άλλοι λίγο» (Λουκάς 12,47-48) μετά την Τελική Κρίση. Επομένως για όλους υπάρχει καιρός μετανοίας και δεν χωρεί θρησκευτική απελπισία.      

Μελετώντας τώρα πλέον έξω από την οργάνωση και με ανοικτό μυαλό και καρδιά, ο Νίκος εντυπωσιάστηκε με την αλήθεια της Αγίας Τριάδος. Μέχρι τότε είχε διδαχθεί ότι ο τριπρόσωπος θεός των χριστιανών δεν ήταν παρά δάνειο από ειδωλολατρικές θρησκείες. Κατάλαβε όμως πλέον ότι οι ορθόδοξοι δεν πιστεύουν ότι ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι το ίδιο πρόσωπο, αλλά ότι αποτελούν ένα Θεό σε τρία πρόσωπα, όχι ότι υπάρχει δηλαδή ένα πρόσωπο που παρουσιάζεται με τρεις μορφές. Ενώ λοιπόν τα τρία αυτά πρόσωπα είναι διαφορετικά, έχουν την ίδια ουσία, όπως και οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικά πρόσωπα, αλλά κοινωνούμε της ίδιας ουσίας. Με τον ίδιο τρόπο έρευνας μπορούσε να δεχθεί πλέον τον Ιησού Χριστό ως θεάνθρωπο, αφού άλλοτε απευθύνεται προς τον Πατέρα Του ως Θεός, που δείχνει πλήρη ισοτιμία, και άλλοτε μιλάει προς τον Πατέρα Του ως άνθρωπος, που στην περίπτωση αυτή είναι φυσικά κατώτερος  του Πατρός ως γέννημά Του. Σε πολλά χωρία εξάλλου της Γραφής αναφέρεται ο Χριστός ως Γιαχβέ! (Ησαϊας 48,12-16/ Ρωμαίους 10,9-14 κ.λπ.).

Συνεχίζοντας την ορθόδοξη περιπλάνησή του στον κόσμο της ακριβούς ερμηνείας των ιερών κειμένων, ο Νίκος συνειδητοποίησε με δέος ότι η Αγία Γραφή δεν γράφτηκε από μόνη της, ούτε έπεσε ξαφνικά από τον ουρανό, ως ένα ακόμη Κοράνιο, αλλά συνετάχθη για ποιμαντικούς λόγους από εκκλησιαστικούς άνδρες και διεσώθη επειδή εγγυήθηκε για την θεολογική ορθότητα των λεγομένων της η ίδια η Εκκλησία δια του Μεγάλου Αθανασίου, ο οποίος κατά τη διάρκεια του σφραγίσματος του Κανόνα της Αγίας Γραφής εξέφραζε πράγματι την συνείδησή της (της Εκκλησίας). Αυτό εσήμαινε για το πρώην θύμα της οργάνωσης πως αυθεντικός ερμηνευτής της Γραφής δεν είναι η ίδια η Αγία Γραφή, αλλά η Εκκλησία, που ως «στύλος και εδραίωμα της αληθείας»  (Α’ Τιμ. 3,15)) πιστοποιεί την γνησιότητα των ιερών της βιβλίων. Επομένως ισόκυρη με την Αγία Γραφή είναι η Ιερά Παράδοση, αφού η Γραφή είναι το γραπτό κομμάτι της παραδόσεως, και κατά συνέπεια οι αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων, τα εγκεκριμένα από Οικουμενικές Συνόδους κείμενα των αγίων, η υμνολογία της Εκκλησίας και τα λειτουργικά κείμενα είναι εξίσου θεόπνευστα όσο και η Αγία Γραφή. Αυτό ισχύει φυσικά γιατί “η Ορθοδοξία δεν στηρίζεται στην Αγία Γραφή, αλλά στηρίζει την Αγία Γραφή”. Αντίθετα, ο Προτεσταντισμός βασίζεται αποκλειστικά πάνω στην Αγία Γραφή, γι’ αυτό και απορρίπτει την Ιερά Παράδοση και ως εκ τούτου δεν διαθέτει ιερωσύνη ή έγκυρα μυστήρια. Αφού βασίζεται όμως αποκλειστικά στην Αγία Γραφή, γιατί υπάρχουν εκατοντάδες προτεσταντικές «εκκλησίες», που η κάθε μια ερμηνεύει διαφορετικά τις Γραφές; Αυτό συμβαίνει επειδή απομακρύνθηκαν από την μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία, που ερμηνεύει αυθεντικά την Αγία Γραφή, και δημιούργησαν δικές τους παραδόσεις, μετά τον 16ο αιώνα που προέκυψε η διαμαρτύρηση. Αν όντως τα βιβλία της Αγίας Γραφής είναι θεόπνευστα, θεόπνευστος ήταν και ο Μ. Αθανάσιος, που ως επίσκοπος καθόρισε ποια είναι αυτά τα βιβλία και ο οποίος συμμετείχε στην 1η Οικουμενική Σύνοδο.

Αλλά και η αποστολική διαδοχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποδεικνύεται από πληθώρα αρχαίων χριστιανικών κειμένων, απ’ όπου φαίνεται καθαρά ότι μόνο οι ορθόδοξοι επίσκοποι διασώζουν την γνήσια συνέχεια των αποστόλων και ως εκ τούτου έχουν το δικαίωμα να βαπτίζουν, να προσφέρουν τον λόγο του Θεού και να χειροτονούν πρεσβυτέρους στις κατά τόπους Εκκλησίες. Ενδεικτικό είναι το κείμενο του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου, ο οποίος κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. έγραφε: «Όποιος κάνει κάτι λαθραία από τον επίσκοπο, λατρεύει τον διάβολο» (Σμυρν. 9,1). Επομένως και οι παραβολές του πιστού και φρόνιμου δούλου ή των μνων πρέπει να αναφέρονται σε επισκόπους, κατέληξε ο Νίκος, και όχι στην οργάνωση της «Σκοπιάς», όπως εκείνη διεκήρυσσε.  

Βαδίζοντας πλέον την οδόν της αληθείας χωρίς επιστροφή στην πλάνη, ο Νικόλαος Μαυρομάγουλος διεπίστωσε ότι και η θεολογία περί των εικόνων είχε βάναυσα παρεξηγηθεί από τους μάρτυρες του Ιεχωβά. Όσο βρισκόταν μέσα στην οργάνωση είχε διδαχθεί ότι η προσκύνηση των εικόνων αυστηρά απαγορεύεται στην Αγία Γραφή. Τώρα, στον ζωογόνο αέρα της θεοδίδακτης σοφίας των πατέρων της Εκκλησίας, με τη βοήθεια φίλου και συμπορευτή προς την χριστιανική αλήθεια, αντιλήφθηκε πως άλλο πράγμα είναι η τιμητική προσκύνηση των εικόνων, και άλλο είναι η λατρεία που αρμόζει μόνο στον Τριαδικό Θεό. Στις εικόνες εξάλλου τιμούμε το εικονιζόμενο πρόσωπο (η τιμή ανέρχεται προς τον πνευματικό ουρανό) και δεν αποδίδουμε λατρεία στα υλικά κατασκευής των εικόνων. Στην Αποκάλυψη του αγίου Ιωάννου, ο ίδιος ο Κύριος πράγματι δηλώνει ότι θα κάνει ανθρώπους να προσκυνήσουν έναν άλλον άνθρωπο, τον Επίσκοπο της Εκκλησίας της Φιλαδελφείας (3,7-9). Αν όντως η προσκύνηση είναι λατρεία, τέτοιο πράγμα δεν θα επέτρεπε ο Θεός. Άλλωστε, άλλο πράγμα είναι το είδωλο και άλλο πράγμα είναι μια εικόνα αγίου ή του Ιησού Χριστού. Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός απαγόρευε την κατασκευή και λειτουργική χρήση εικόνων ή ομοιωμάτων, διότι υπήρχε περίπτωση να εκλάμβανε ο λαός κάτι τέτοιο ως λατρεία προς αυτό καθεαυτό το υλικό των αντικειμένων, όπως πχ. αυτό έγινε στην λατρεία του χρυσού μόσχου στην έρημο. Στον βασιλιά Σολομώντα επέτρεψε όμως την διακόσμηση του ναού Του με κάθε λογής ζώα, ενώ στην κιβωτό της Διαθήκης ο Θεός διέταξε την τοποθέτηση αγγελικών αναπαραστάσεων με την μορφή χρυσών αγαλμάτων. Εκεί πώς το επέτρεψε ο Θεός και δεν το απαγορεύει;

Τελειώνοντας την περιπλάνησή μας στον κόσμο της αλήθειας και σε αντιδιαστολή με το ψεύδος, επισημαίνουμε το πραγματικό προφίλ της οργάνωσης των μαρτύρων του Ιεχωβά που αντιλήφθηκε ο Νίκος, αφότου είχε ήδη εκβληθεί έξω και ζούσε πλέον την ζωή του ‘αποστάτη’. Τότε κανείς δεν του μιλούσε φανερά, όλοι τον απέφευγαν και κινδύνεψε να χάσει την δουλειά του. Η ίδια η γυναίκα και οι στενοί συγγενείς του αρχικά τον απέρριψαν. Πράγματι η εταιρεία Σκοπιά έχει εφεύρει μια τέτοια κατάσταση απομόνωσης, για να προστατεύει τα συμφέροντά της απέναντι σε όσα γνωρίζουν από πρώτο χέρι οι αποκοπέντες απ’ αυτήν πρώην μάρτυρες. “Στην πραγματικότητα ο σκοπός της Εκκλησίας όμως δεν είναι να κλωτσά τον αμαρτωλό για να δείχνει βιτρίνα στους έξω, αλλά να τον αγκαλιάζει, μήπως ο Θεός τον φωτίσει για μετάνοια”. Η Εκκλησία είναι χρήσιμη στους αμαρτωλούς και όχι στους καθαρούς και «σεσωσμένους». Ήρθα να καλέσω αμαρτωλούς και όχι δικαίους σε μετάνοια, δίδασκε ο Κύριος Ιησούς. Ο αμαρτωλός στην πρώτη Εκκλησία στερούνταν μόνο το δικαίωμα της θείας Κοινωνίας, δεν μπορούσε να γίνει ένα σώμα στο κοινό ποτήριο της πίστεως, μαζί με όλους τους αγίους, και σε καμμία περίπτωση δεν τον έβγαζαν εκτός Εκκλησίας ή έπαυαν να του μιλούν, όπως πράττει η «Σκοπιά». Χαρακτηριστικά ο απόστολος Παύλος αναφέρει: «Ει δε τις ουχ υπακούει τω λόγω ημών δια της επιστολής, τούτον σημειούσθε και μη συναναμίγνυσθε αυτώ, ίνα εντραπή. και μη ως εχθρόν ηγείσθε, αλλά νουθετείτε ως αδελφόν» (Β’ Θεσσαλ. 3,14-15).  

Εν κατακλείδι, παραθέτουμε απόσπασμα από το αξιόλογο βιβλίο του Νικόλαου Μαυρομάγουλου, που συμβολικά σκιαγραφεί την στέρηση ελευθερίας και την αποπνικτική κατάσταση που δημιουργείται, όταν νέοι ιδίως άνθρωποι εντάσσονται και υποδουλώνονται στους ψυχοφθόρους ιστούς παραθρησκευτικών, αιρετικών και αποκρυφιστικών ομάδων:

«Είναι κάποια πουλάκια φυλακισμένα στο κλουβί τους. Περνάνε την ζωή τους μέσα εκεί, τρώγοντας όσα τους δίνουν οι αφέντες τους να φάνε. Νιώθουν χορτάτα και τιτιβίζουν ευτυχισμένα στα άλλα πουλάκια που πετούν ελεύθερα. Εκείνα απαντούν στο κάλεσμα και μπαίνουν στο διπλανό κλουβί  από το ανοικτό πορτάκι, για ν’ απολαύσουν την τροφή που άφθονη προσφέρεται μέσα σ’ αυτό. ΚΑΙ ΤΟΤΕ Η ΠΟΡΤΑ ΚΛΕΙΝΕΙ. Ίσως ποτέ δεν θα ξαναπετάξουν ελεύθερα στα δένδρα. Θα τιτιβίζουν κι αυτά χαρούμενα και θα καλούν άλλα πουλιά περαστικά να φάνε από την άφθονη τροφή τους. Ούτε εκείνα, όμως, ούτε κι αυτά θα καταλάβουν πού οδηγήθηκαν. Και τα παιδιά που θα γεννήσουνε, θα’ ναι κι αυτά ραγιάδες». 

Το παρουσιαζόμενο βιβλίο «ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ» του Νικόλαου Μαυρομάγουλου, έχει εκδοθεί από την Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Μαχαιρά (α’ έκδοση 2004, Τ.Θ. 25272, 1308 Λευκωσία-Κύπρος).