Έτσι ο Κύριος, ο πρώτος και Μέγας Αρχιερεύς, παρέδωσε την Αρχιερωσύνη Του στους Αποστόλους και εκείνοι σε άλλους ικανούς και άξιους άνδρες, τους οποίους κατέστησαν στις κατά τόπους Εκκλησίες Επισκόπους και Πρεσβυτέρους, ώστε να τελούν την Θεία Ευχαριστία και εν τω προσώπω τους και εξ ονόματός τους ο πιστός λαός να κατηχείται και αγιάζεται.
Σε αυτήν την χορεία των καλών και αξίων κληρικών, οι οποίοι δια της Αποστολικής διαδοχής αναδέχθησαν την Ιερωσύνη, ήτο και ο κατά πάντα σεβαστός και πολύ αγαπητός συμπρεσβύτερος αδελφός μας και αείμνηστος ήδη Πρωτοπρεσβύτερος Εμμανουήλ Παπαμακάριος.
Ο π. Εμμανουήλ γεννήθηκε στο μικρό και ευλογημένο νησί της Παναγίας της Κανάλας, στην Κύθνο, στις 24 Νοεμβρίου του 1926, από γονείς απλοϊκούς, αλλά ευσεβείς. Μεγάλωσε και ανετράφη στην αυλή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και στην αυλή της Αγίας Τριάδος της Χώρας, κοντά στα επιτραχήλια, αλλά και στην αγάπη παλαιών και κατά πάντα αγίων ιερέων, οι οποίοι διείδαν την ιερατική του κλίση και εκαλλιέργησαν αυτό το χάρισμα του Θεού στην καρδιά του. Και το 1954 μετέβη και ενεγράφη στο εν Κατερίνη Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο, από το οποίο απεφοίτησε το 1956.
Ο μακαριστός προκάτοχος μας Φιλάρετος, ο οποίος κατέλιπε στην Ιερά μας Μητρόπολη παρακαταθήκη καλών και αγίων και κατά πάντα αξίων κληρικών, όπως οφείλουμε να το ομολογήσουμε, τον χειροτόνησε Διάκονο την ημέρα των Χριστουγέννων, στις 25 Δεκέμβριου του 1955 στον Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της πόλεως μιας, και διηκόνησε επί ένα έτος ως Διάκονος στον Ναό της Αγίας Τριάδος Κύθνου. Και το 1956, στις 23 Σεπτεμβρίου, εντολή του Μητροπολίτου Φιλάρετου, στον Άγιο Νικόλαο Πευκακίων, παρά τας Αθήνας, τον χειροτόνησε Πρεσβύτερο ο Μητροπολίτης Κίτρους και Κατερίνης Βαρνάβας, ο οποίος τον είχε γνωρίσει κατά την μαθητεία, του ως ιεροσπουδαστή, στο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο της Εκκλησιαστικής Επαρχίας του.
Από της χειροτονίας του εις Πρεσβύτερον τον Σεπτέμβριο του 1956 ως και χθες, ο μακαριστός και ήδη εν αγίοις αναπαυόμενος αδελφός μας π. Εμμανουήλ διηκόνησε ενορίες εν Κύθνω, εν Ανδρω και εν Σύρω με ιεραποστολικό ζήλο, αφοσίωση, ευσυνειδησία και με πολύ αγάπη για την Εκκλησία, την αποστολή του, αλλά και σεβασμό προς το υψηλό υπούργημα της Ιερωσύνης.
Έτσι, από το 1956 έως το 1968 διηκόνησε ως εφημέριος στον Ιερό Ναό του γενεθλίου τόπου του, της Χώρας Κύθνου δηλαδή, του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, τον οποίο ιδιαιτέρως ετίμα και ηγάπα και εσέβετο. Προς τούτο, κατά την εδώ άφιξη του καθιέρωσε και ιστόρησε μεγάλη εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, κατ' έτος δε ετέλει αγρυπνίαν, και μάλιστα σε ένα από τα καλά και ευλογημένα παιδιά του έδωσε το όνομα Θεολόγος.
Από το 1968 έως το 1971 διωρίσθη εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος Στραπουργιών της ευάνδρου νήσου Άνδρου και το 1971 μετεκλήθη από τον μακαριστό προκάτοχο μας Μητροπολίτη Δωρόθεο στην Σύρο, στην Ερμούπολη, όπου και διηκόνησε επί διετία ως το 1973 στον Μητροπολιτικό Ναό, της Μεταμορφώσεως. Το 1973 διωρίσθη στο Ναό της Κοιμήσεως, στον οποίο εχειροτονήθη Διάκονος και στον οποίο υπηρέτησε ως το 1975. Και τον Αύγουστο του 1975 κενωθείσης της εφημεριακής θέσεως στον Ναό του Ταξιάρχη Μιχαήλ, διωρίσθη εφημέριος ως και χθες.
Επί 36 χρόνια ο π. Εμμανουήλ αφιέρωσε την ζωή του στην διακονία αυτής της ενορίας, των πιστών, απλοϊκών, ευγενικών και ευσεβών, ανθρώπων, οι οποίοι τον αγάπησαν υπερβαλλόντως, αλλά και τους οποίους και εκείνος αγάπησε και διηκόνησε, με αφοσίωση, ιεραποστολικό ζήλο και αυταπάρνηση.
Ο π. Εμμανουήλ υπήρξε εκ των παλαιών κληρικών, με ήθος και φρόνημα ξεχωριστό. Απέθανε επί των επάλξεων. Δεν ηθέλησε ούτε μία ημέρα να απουσιάσει από τα καθήκοντα του. Μία φορά απετόλμησα να τον καλέσω στο γραφείο μου, όταν έμαθα ότι είχε ασθενήσει με ένα πρόβλημα της καρδιάς του και τον παρεκάλεσα να ξεκουράζεται και αφίσταται του βάρους των πολλών εφημεριακών καθηκόντων του, προκειμένου να μην ζημιωθεί η υγεία του. Σας ομολογώ, αδελφοί μου, ουδεμία απάντηση έλαβα. Έφυγε από το γραφείο μου, αφού εζήτησε την ευχή μου και κατάλαβα ότι ο κληρικός αυτός ήθελε να πεθάνει εδώ, στο ιερό θυσιαστήριο. Δεν ήθελε να εγκαταλείψει την θέση του, δεν ήθελε να εγκαταλείψει την μικρή αυτή έπαλξη, την μικρή αυτή θερμοπύλη, στην οποία τον έταξε η χάρις του Θεού, να είναι θεματοφύλακας και φύλακας άγγελος των ψυχών σας, των ψυχών του πιστού λαού της ενορίας αυτής.
Το έργο του αθόρυβο και απλοϊκό, αλλά πολυεδρικό και πολυεύθυνο, το οποίο μπορεί να αποτελέσει άριστο παράδειγμα προς μίμηση, σ' ένα φροντιστήριο ποιμαντικής για νεώτερους κληρικούς. Έζησε απλοϊκά, δεν εκυκλοφόρησε ποτέ χωρίς το ράσο του και το καλιμμαύχι του. Εσέβετο τους πάντες και τους ηγάπα. Εσέβετο τον Επίσκοπο και απέδιδε τιμή στο πρόσωπο του, και εμείς πάντοτε απευθυνόμεθα προς εκείνον με λόγους τιμής, σεβασμού και αγάπης.
Η τελευταία ακολουθία, που ετελέσαμε μαζί και έχει αποτυπωθεί στην μνήμη μας και στην σκέψη μας και η εικόνα αυτή δεν θα σβήσει ποτέ, ήταν την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου, όπου με όλη του την απλότητα και όλο το βάρος του γήρατος και των χρόνων ανέπεμψε και εκείνος δύο στάσεις από τους Χαιρετισμούς στον Τίμιο Σταυρό. Και όταν παρεκάλεσα τον Αρχιερατικό Επίτροπο να του ειπεί να καθήσει στο Ιερόν Βήμα, για να αναπαύεται, μόνον «επειδή το είπε ο Επίσκοπος, του είπε, θα πάω, δια να κάνω υπακοήν», και έκανε σχήμα, και εκάθησεν στο Ιερόν Βήμα. Ήταν η τελευταία φορά, που τον είδαμεν και τον συνανεστράφημεν και δύο ημέρες μετά μικρό ατύχημα υπήρξε η αφορμή για να απαλλαγεί από την ευθύνη και το βάρος του χρόνου, του γήρατος, των πολλών ευθυνών του.
Υπήρξε άριστος λειτουργός υπήρξε και ομιλητής καλός, πάντοτε προετοιμασμένος ήρχετο στον ναό την Κυριακή με ένα γραπτό κήρυγμα δικό του, με τα απλοϊκά γράμματα του. Ενθυμούμαι ότι ερχόμουν εδώ ως ιεροκήρυξ να ομιλήσω και μου έλεγε δειλά δειλά: «Έχω και εγώ ετοιμάσει ένα κήρυγμα, εάν θέλετε να το συμβουλευτείτε». Και πάντοτε με πολύ αγάπη διάβαζα εκείνο το γραπτό κήρυγμα, στις γραμμές του οποίου διέβλεπα τον ζήλο του ιερέως, ο οποίος εκάθητο το Σάββατο στο σπίτι του να προετοιμασθεί να γράψει ένα κήρυγμα, να μην μείνει ο λαός του Θεού ακατήχητος!
Υπήρξε Κατηχητής το κατηχητικό σχολείο επί 36 χρόνια δεν έπαυσε να λειτουργεί στην ενορία αυτή. Άλλοτε με περισσότερα και άλλοτε με λιγότερα παιδιά. Μάζευε τα παιδιά κοντά του. Είχε ένα δικό του τρόπο να επισκέπτεται τα σχολεία, να κάνει χριστιανικές ομάδες, τόσο εδώ, όσο και στην Άνω Σύρο παλαιότερα, και οσάκις συζητούσαμε για το θέμα αυτό τα τελευταία χρόνια, κατέθετε τους προβληματισμούς και την πικρία του ότι «άλλαξαν οι καιροί», όπως μου έλεγε. «Πολύ λιγότερα παιδιά έρχονται σήμερα στην εκκλησία και αυτό με στενοχωρεί και με θλίβει πολύ».
Υπήρξε φιλάνθρωπος. Το Φιλόπτωχον Ταμείον των Ταξιαρχών βοήθησε και ενίσχυσε και έθρεψε πολλές οικογένειες, αθόρυβα και με διάκριση. Ακόμη και σήμερα η οικογένεια του κατ' επιθυμίαν του παρεκάλεσε τον λαόν αντί στεφάνων και ανθέων να κατατεθούν χρήματα προς ενίσχυση του Φιλοπτώχου Ταμείου της Ενορίας αυτής.
Εγνώριζε να ποιμαίνει τον λαό του Θεού, να τον επισκέπτεται στα σπίτια του. Υπήρξε ο ιερέας του Νοσοκομείου της πόλεως επί πολλά έτη. Κάθε απόγευμα επεσκέπτετο στο Νοσοκομείο όλους τους ασθενείς. Εμοίραζε εικόνες, έλεγε λόγους παραμυθητικούς και παρηγορητικούς. Εξομολογούσε, μετελάμβανε τους ανθρώπους και ενημέρωνε την Ιερά Μητρόπολη πάντοτε για μείζονα περιστατικά, τα οποία εχρειάζοντο βοήθεια και περισσότερη σπουδή.
Υπήρξε άριστος εξομολόγος και πνευματικός. Πολλοί άνθρωποι ανεπαύθησαν στο επιτραχήλιό του. Πολλοί άνθρωποι έσπευδαν και τον ανεζήτουν. Ακόμη και κατά την προλαβούσα Μεγάλη Τεσσαρακοστή, όσοι δεν γνώριζαν την ασθένεια του, ενοχλούσαν την Ιερά Μητρόπολη, πού θα εξομολογεί ο π. Εμμανουήλ Παπαμακάριος.
Ο π. Εμμανουήλ υπήρξε και ένας άριστος οικογενειάρχης. Μαζί με την καλή του Πρεσβυτέρα, την κατά πάντα σεβαστή σε όλους μας, την Καλλιόπη, απέκτησε τέσσερα παιδιά, που όλοι γνωρίζουμε, με άριστες οικογένειες, και αξιώθηκε να γίνει και πάππους και προπάππους και εχαίρετο γι' αυτήν του την οικογένεια, εχαίρετο για τα παιδιά του, για τα εγγόνια του, για το δισέγγονο του.
Αλλά, αδελφοί μου, πρέπει να σας πω και τούτο, που είναι ένα θαύμα του Θεού. Ο π. Εμμανουήλ στο δωμάτιο του, στον Ερυθρό Σταυρό, λειτουργούσε. Οι γιατροί είπαν ότι είναι εγκεφαλικά νεκρός κι ότι δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με κανέναν και ότι δεν επανήρχετο εις την ζωήν. Αλλά σας λέγω αυτό που είδα με τα μάτια μου! Έκανε τον σταυρό του και ευλογούσε συνέχεια. Τι ευλογούσε; Ευλογούσε τα άγια στην Αγία Τράπεζα; Ευλογούσε εσάς τα πνευματικά του παιδιά, που έβλεπε μπροστά του; Ευλογούσε τα παιδιά του κατηχητικού σχολείου, που τόσο τα αγαπούσε; Ευλογούσε εμάς, τους αδελφούς του συμπρεσβυτέρους, που ήξερε ότι μας αποχωρίζεται; Έκανε τον σταυρό του και ευλογούσε. Τελούσε την Θεία Λειτουργία και εκεί που ήταν στο Νοσοκομείο, γιατί ήταν ένας άγιος ιερέας, με φρόνημα και με εκκλησιαστικό ήθος, το οποίο είναι πράγματι ένα παράδειγμα για όλους εμάς τους νεωτέρους κληρικούς. Και υπέμεινε αυτή την ασθένεια με καρτερία και χθες το πρωί, ημέρα του Αγίου Γεωργίου, και ενώ ο π. Δωρόθεος μου είπε μέσα στο Ιερόν Βήμα, «πέρισυ ο π. Εμμανουήλ ήταν εδώ ανάμεσα μας και συνερούργει», κι’ εμείς βλέπαμε την μορφή του και εμνημονεύαμε στα άγια υπέρ της υγείας του, ήλθε η είδηση ότι εκείνος ήδη ιερούργει στην άνω Ιερουσαλήμ, χαίρων και αγαλλόμενος μέσα στην δόξα της Αναστάσεως του Κυρίου μας. Ημέρα Λαμπρής έφυγε. Οι καμπάνες δεν θα σημάνουν πένθιμα για εκείνον, αλλά χαρμόσυνα. Η Εκκλησία δεν του ψάλλει νεκρώσιμους ύμνους, αλλά αναστάσιμους και πανηγυρικούς. Δεν θα ψάλλουμε «αιωνία του η μνήμη», αλλά θα ψάλλουμε «Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί». Τούτο είναι ένα δείγμα, τούτο είναι ένα σημείο του Θεού, που δεν πρέπει, όσοι είμαστε παρόντες εδώ σήμερα και παρακολουθούμε αυτήν την νεκρική τελετή, να το λησμονήσουμε ποτέ.
Αγαπητέ και κατά πάντα σεβαστέ πάτερ Εμμανουήλ. Η μορφή σου κυρτή, με το μπαστουνάκι σου, με το ράσο σου, πάντοτε καθαρός και περιποιημένος, μέσα στο Ιερό Βήμα, στο αναλόγιο, ο ζήλος σου, η απλότητα σου, τα τραγούδια, που μας έλεγες κάθε Πρωτοχρονιά στο Δεσποτικό, θα ηχούν στα αυτιά μας και οι εικόνες αυτές θα μένουν στη σκέψη μας και θα σε ενθυμούμεθα. Ιερούργεις εδώ επί 36 χρόνια, στον Ταξιάρχη σου. Οι άγγελοι του Θεού συνοδεύουν την ψυχή σου σήμερα στην αιωνιότητα. Ο Μεγαλόχαρος Μιχαήλ είναι προπομπός. Είμαστε βέβαιοι ότι ει τι ως άνθρωπος και εσύ «σάρκα φορέσας και τον κόσμον οικήσας» έπραξες, ο Θεός το έχει συγχωρήσει. Αυτό κατέδειξε το οσιακό και κατά πάντα άγιο τέλος της ζωής σου.
Εκεί, όπου βρίσκεσαι σήμερα, σε παρακαλούμε όλοι, όσοι είμεθα εδώ. Η ιερατική οικογένεια της Σύρου και εν τω προσώπω της η οικογένεια της Μητροπόλεως μας, ο ευσεβής λαός του Θεού, που στερείται σήμερα και απορφανίζεται από τον καλό του πατέρα, από τον καλό του ποιμένα, από το καλό του ιερέα, σε παρακαλούμε να εύχεσαι υπέρ όλων μας και να παρακαλείς τον Θεόν να μας στηρίζει στην πίστη, στην ιερατική μας πορεία και να χαρίζει στην Εκκλησία του καλούς και αξίους ιερείς, όπως υπήρξες εσύ.
Θέλω να συγχαρώ τα παιδιά του, διότι έμειναν επί 25 ημέρες όλη την ημέρα και όλη την νύκτα δίπλα του. Δεν τον απεχωρίσθησαν ούτε μία στιγμή. Φύλακες άγγελοι των τελευταίων στιγμών της ζωής ενός τέτοιου καλού και αγίου πατέρα. Ακόμα και η γερόντισσα Πρεσβυτέρα πήγε στην Αθήνα, για να τον ιδεί έτι ζώντα. Σε αυτά τα παιδιά, που τα αφήνει ως παρακαταθήκη στην κοινωνία μας με τις οικογένειες τους, είμεθα βέβαιοι ότι η πιο καλή διαθήκη και κληρονομιά είναι η ευχή του πατρός Εμμανουήλ. Και για εκείνους και για τα παιδιά τους και για τα εγγόνια τους.
Θέλω να ευχαριστήσω τον Σεβασμιώτατο αδελφό Φραγκίσκο συμμετέχοντα στην τελετή Επίσκοπο της Καθολικής Εκκλησίας και τους ιερείς, που τον συνοδεύουν όπως και τον Σεβασμιώτατο Επίσκοπο των Καθολικών της Τήνου Νικόλαο, ο οποίος απέστειλε συγκινητική επιστολή προς εμέ, και προς την τοπική μας Εκκλησία για τον πατέρα Εμμανουήλ, όπως και να πω ότι με παρεκάλεσαν να μεταφέρω τις ευχές τους και την τιμή και τον σεβασμό στο πρόσωπο του και τον ύστατο ασπασμό τους ο Αρχιερατικός Επίτροπος Κύθνου π. Κωνσταντίνος Γονίδης και οι ιερείς του νησιού π. Νικόλαος Δανιήλ, π. Ιωάννης Κοζαδίνος και π. Χαρίλαος Δημητρίου.
Αδελφοί μου, σήμερα αποχωριζόμαστε ένα καλό κληρικό. Ο ουρανός γίνεται πλουσιότερος, η ιερατική μας οικογένεια εδώ πτωχότερα. Θα φιλήσουμε για τελευταία φορά το χέρι του πατρός Εμμανουήλ και να είμαστε βέβαιοι ότι η ευχή του και η προσευχή του θα είναι και θα βρίσκεται πάντοτε εδώ μαζί μας.
