Παραλληλίστηκε με τον Πίνδαρο, και όχι άδικα. Και οι δύο υμνούν και εξαίρουν αγωνιστικούς θριάμβους, ο Πίνδαρος στον αθλητισμό, ο Κάλβος στον πατριωτισμό.
Ο Πίνδαρος συνέδεε τους υμνητικούς παιάνες του με τους Ολύμπιους θεούς, προσδίδοντας έτσι σε κάθε ωδή του υποβλητική θρησκευτικότητα, μετατρέποντάς τους ταυτόχρονα σε αίνους προς το θείο και ύμνους ανδρών αξίων.
Ο Κάλβος, εκθέτοντας με την ιδιόμορφη στιχουργική του το πολύπτυχο του Αγώνα, συνδέει τα γεγονότα με την εξαϋλωμένη Ελληνική φύση, την οποία προσωποποιεί και θεοποιεί, συμπλέκοντας τα εθνικά κατορθώματα με τις αρχαίες θεότητες.
Ο διάκοσμος αυτός, που αντλείται από την αρχαιοελληνική λατρεία, στόχο έχει να υπομνήσει στους αγωνιζόμενους ‘Ελληνες το βάρος της πολυαιώνιας ιστορίας τους και της ευθύνης τους απέναντι στο ηρωικό τους παρελθόν.
Γι’ αυτό και οι, παρεξηγημένες κατά πολλούς, αναφορές του στην αρχαιοελληνική θρησκεία, ουδόλως τον απομακρύνουν από την προσήλωσή του στο Χριστό, το Σταυρό και την Υπέρμαχο του Γένους των Ελλήνων Στρατηγό.
Η απελπισμένη και υπό του εθνικού ποιητή αδομένη τόλμη των Ελλήνων δεν πηγάζει από τους «χαμαί πεσόντας» Ολυμπίους….Οι ψυχές τους προσβλέπουν αλλού…. «Προς την συληθείσαν Καθέδραν της του Θεού Σοφίας, την αιματοβαφή μνήμην του Παλαιολόγου, την παλαιὰν μαρμαρυγὴν της Βασιλίδος.»
Με τη διακοσμητικὴ αυτή μεσολάβηση του αρχαίου κάλλους, ο εθνικός μας ψάλτης ανήγειρε άφθαρτα μνημεία των αγώνων και των θυσιών, που θεμελίωσαν τη σημερινή Ελληνική πατρίδα.
Αλλ’ ο Κάλβος δεν υπήρξε απλά και μόνο ποιητής, ήταν και αγωνιστής… Αυτός, που ως δεύτερος Τυρταίος, σήμανε το Πανελλήνιο προσκλητήριο με τους στίχους:
«. .. Τρέξατε δεύτε
οι των Ελλήνων παίδες•
ήλθ' ο καιρὸς της δόξης,
τους ευκλεείς προγόνους μας
ας μιμηθώμεν»,
στις 16 Ιουνίου 1826 αναχώρησε από το Παρίσι και έφθασε στο Ναύπλιο, αποφασισμένος να συμμετάσχει στην προσπάθεια για μία ελεύθερη Ελλάδα. Απογοητεύθηκε, όμως, πολύ σύντομα, όταν είδε την τρομακτική διχόνοια, που τότε επικρατούσε και εξοργισμένος, διαπιστώνοντας ότι
« Μεγάλη, τρομερή,
με τα φτερὰ απλωμένα,
καθὼς αετὸς ακίνητος,
κρέμεται 'ς τον αέρα
'ψηλά η Διχόνοια»,
κατέφυγε από τον Αύγουστο του 1826 στην Κέρκυρα, και στα τέλη του 1852 έφυγε για το Λονδίνο, όπου συνέχισε τον αγώνα με την πέννα του και δίδαξε ξένες γλώσσες και μαθηματικά μέχρι τον θάνατό του στις 3 Νοεμβρίου 1869, και ετάφη μακριά από την πατρίδα, αυτός που ευχόταν:
Ας μη μου δώσει η μοίρα μου
εις ξένην γην τον τάφον·
είναι γλυκύς ο θάνατος
μόνον όταν κοιμώμεθα
εις την πατρίδα…..
Ο μεγαληγόρος αοιδός της εθνικής μας Παλιγγενεσίας αναδείχθηκε όντως πνευματικός ηγέτης, έστω και αν το έργο του είχε τότε μικρή απήχηση, ίσως και λόγω της γλωσσικής του επιλογής.
Είναι γεγονός, όμως, ότι η αρχαΐζουσα ποίηση του Κάλβου, που οιστρηλατείται από τα ιδεώδη της πατρίδας και της Ελευθερίας, αποπειράται να διδάξει την τέχνη της ποιήσεως στο αναγεννημένο έθνος και κατατάσσει τον δημιουργό της στις μεγάλες ποιητικές μορφές της Νεώτερης Ελλάδας, που μας άφησε αιώνια παρακαταθήκη τις προϋποθέσεις της αληθινής ελευθερίας:
Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην
η ελευθερία.
† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄
